Uit teleurstellingen of crisissen borrelen soms creatieve ideeën op.

'The Earth Keeps Spinning, Without Being Noticed' is het resultaat van een merkwaardige samenwerking. GNY alias Gwenny Cooman maakt al sinds jaar en dag foto's van desolate steden en ingetogen natuur. Eerder dit jaar kon ze met haar werk exposeren onder de noemer 'Steden schuilen niet wanneer het regent'. Ze nodigde zowaar Yves Schelpe van Psy'Aviah uit om een heuse soundtrack te schrijven bij haar tentoonstelling. Er ontstond zelfs een film van bijna anderhalf uur, met muziek van Schelpe. Corona gooide evenwel roet in het eten, en zo kon niet alles volgens plan verlopen. Toch kijken Gwenny en Yves tevreden terug op de samenwerking, zo bleek uit ons gesprek.

Gwenny, de concrete aanleiding voor de nieuwe Psy’Aviah-soundtrack was de tentoonstelling ‘Steden schuilen niet wanneer het regent’ met je foto’s. Kun je wat meer vertellen over je oeuvre als fotografe en met name over het concept van de tentoonstelling?

Gwenny/GNY: Ik denk dat ik al altijd wat gretig ben geweest in de zin dat ik zowel hou van de stad als van de natuur. Steeds meer mensen wonen in de stad, het stadsleven wordt aantrekkelijker maar ook uitdagender. Hoe wordt of blijft die stad duurzaam en leefbaar? Heel wat mensen leven er ongezien, in eenzaamheid, in armoede of tegen wil en dank. Ik breng die grauwere kant graag in beeld. De industrie, de armoede, de leegstand, het anonieme. Op de tentoonstelling waren dit de foto’s in zwart-wit, die in contrast staan met de kleurrijke natuurfoto’s waar ik ook graag vertoef.

In het bijzonder ben ik al erg lang geïntrigeerd door verlaten plekken. De eerste fotoreeks die ik hierover volgde in de beginjaren van het internet was van Henk Van Rensbergen, een piloot die ‘abandoned places’ opzocht. Op de tentoonstelling zijn diverse foto’s van de omgeving van de Salton Sea opgenomen. In de jaren 1920 begon de Salton Sea strandgangers aan te trekken en ontwikkelde het zich tot een toeristische trekpleister. Nu is het een bevreemdende, bijna postapocalyptische locatie. Door wijzigende omstandigheden in het waterniveau en door vervuiling is het meer verzilt. Het ecosysteem is er om zeep. De vissen stierven, en er heerst een niet te harden stank. De mensen die er nog leven, hebben ofwel geen keuze, of zoeken net dit soort plek onder de radar op.

De foto van de zetel op het strand aan de Salton Sea geeft je een bevreemdend gevoel. Net als het hek dat een onbestemde zone op het openbaar domein afsluit. Een hek dat absoluut niet functioneel lijkt maar wel een sterke, negatief autoritaire uitstraling heeft. Een hek dat het absurd menselijk gedrag in de kijker zet. Mensen doen de zotste dingen, maar we vinden het gros van dat soort zaken eerder normaal (of er treedt in elk geval snel gewenning op).

Het interessante aan verlaten plekken is dat je zelf een verhaal gaat construeren bij de overblijfselen. Zat ooit iemand in die zetel, waarover mijmerde die, leeft hij/zij nog, welk leven leidt die persoon, …

Hoe ben je er dan toe gekomen op Psy’Aviah te vragen om een geluidsband te maken bij de tentoonstelling?

Gwenny: Ik wou wat zaken waar ik van hou toevoegen aan de tentoonstelling: bijvoorbeeld wat gedichten, wat electromuziek en bewegend beeld. Het werk en de mindset van Yves passen bij wat ik bij deze tentoonstelling voor ogen had. Zijn muziek en lyrics vond ik al altijd sterk, hij legt betekenis in zijn werk. Toen ik hem contacteerde, stond hij open voor mijn vragen en al snel bleek dat we op dezelfde golflengte zaten. Het optreden van Psy’Aviah en een performance van een dichter moesten veiligheidshalve geschrapt worden, maar de film met soundtrack kon gelukkig wel overeind blijven.

Yves, hoe vond je deze opdracht om een geluidsband te schrijven voor een tentoonstelling?

Yves/Psy'Aviah: Eerst en vooral wil ik zeggen dat ik Gwenny enorm dankbaar ben dat ze aan me dacht hiervoor. Muziek maken voor iets wat ze zelf creëerde en het vertrouwen krijgen daarvoor is een beetje intimiderend omdat je niet wilt teleurstellen, maar aan de andere kant geeft het ook een gevoel van kracht en motivatie om er echt voor te gaan.

Het was dus zeer fijn en verrijkend op verschillende vlakken voor mezelf. Ik vertrek graag altijd vanuit een verhaal of thema waar ik dan songs bij schrijf. Bij "Seven Sorrows, Seven Stars" was dit bijvoorbeeld de film "Interstellar" en de verschillende aspecten die de film aanraakt, bij "Soul Searching" werd dit duidelijk gemaakt via het introductiegedicht, ingelezen door Dirk De Wachter, dat de reis van een mens aantoont en hoe je omgaat met mensen, relaties en hoe een omgeving je gedrag kan beïnvloeden. Op zich was deze opdracht dan geen groot verschil in aanpak, al is de uitkomst wel héél verschillend: geen songs, geen teksten, maar een instrumentale ondersteuning van de fotografie die hier het verhaal draagt. Het was ook zeer fijn om te vertrekken vanuit een verhaal waarbij ik enkel maar moest interpreteren en vertalen in muziekvorm, dat geeft extra tijd om de focus te leggen op de uitvoering in al zijn aspecten.

Je hebt er wel werk van gemaakt. Je hebt zelfs een bijna anderhalf uur lange film gemonteerd bij de tentoonstelling. Wat was je drijfveer daarbij?

Gwenny: Het idee was duidelijk, maar dat het een heuse film met fantastische soundtrack zou worden, is inderdaad de verdienste van Yves die er helemaal voor ging. Ik heb het gevoel dat we elkaar wat aangestoken hebben met ideeën, wat resulteerde in iets unieks.

Yves: Tijdens het uitwisselen van ideeën evolueerde de initiële vraag van geluidsondersteuning ook naar een soort toevoeging met bewegend beeld. Zaken uit natuur en stad gecombineerd, passend bij de thematiek van de foto's. Zoals Gwenny al opmerkte, door ideeën te pingpongen en met elkaar samen te zitten en erover te praten groeide het organisch. En op die manier kon ik ook dieper in't verhaal duiken qua muziek.

Even voor de zekerheid: de beelden en de montage van de film zijn van jouw hand en niet van Gwenny. Klopt dat?

Yves: Het is een mix van beelden die ik aangereikt kreeg van Gwenny, beelden die'k zelf gefilmd heb (beelden waar soms ook samples vandaan komen die je terug kan horen in de muziek) en beelden op het internet. Maar ze zijn uiteraard sterk geïnspireerd op de thema's van de fotografie.

Gwenny: De film volgt eenzelfde look & feel als de tentoonstelling: de zwart-witte stad, de kleurrijke natuur. En Yves wist de perfecte sfeer te scheppen met zijn soundscapes, alles lijkt te balanceren tussen dromerig en onheilspellend.

Je hebt in de film ook een paar oudere Psy’Aviah nummers toegevoegd, buiten het werk dat je speciaal voor dit project geschreven hebt. Waarom?

Yves: City in Flames en Our Common End komen inderdaad voor in de video, omdat we later op die dag normaal gezien deze nummers ook (semi-akoestisch) live gingen spelen. Maar dat ging helaas niet door vanwege de pandemie. Het leek me een manier om toch ook een soort vervanging te hebben voor het optreden zelf - maar in essentie was dat niet de bedoeling en waren deze songs eigenlijk bedoeld om achteraf gespeeld te worden, songs uitgepikt op de thema's van Gwenny's fotografie zoals ook nog Ok, The Great Disconnect, Train of Thought, etc... We hadden ze allemaal voorbereid in een uitgeklede intieme versie die passend zou zijn, net daarom dat ik ze ook op die manier wou laten horen omdat het toch niet door kon gaan.

Het is wel een grote verandering voor jou. Met Psy’Aviah maakte je tot nu toe zeer diverse en eclectische platen. Nu heb je een volledige plaat in eenzelfde sfeer gemaakt, een ambient sfeer bovendien, die we niet meteen van je verwacht hadden. Hoe was dat voor jou?

Yves: Dat lijkt misschien wel zo voor de meeste mensen, maar voor mij blijft het wel een proces dat grotendeels hetzelfde is. Buiten het feit dan dat ik veel afstemming heb gehad met Gwenny, omdat de muziek in eerste instantie niet vertrekt vanuit mezelf, maar vanuit haar werk, en omdat de muziek geen leidende rol mag spelen tijdens de tentoonstelling, maar eerder sfeerschepping tijdens het ronddwalen, kijken, opnemen en interpreteren van de fotografie. Dat zijn aspecten die verschillen met hoe ik normaal zou werken. Maar als je bepaalde nummers neemt zoals "The Scientific Method" op "Soul Searching", of de extra songs zoals "Om Namaha Shivaya" en "Searching Anagata" op de dubbel-cd van "Lightflare" - en ander werk verspreid over de jaren heen zal je zien dat ambient en het meer chill-out rustigere werk me niet onbekend is. Al zijn dat inderdaad niet altijd singles of zaken waar de focus op ligt wanneer ik dan een plaat release, waar dit nu anders is. Het was voor mij eerder een verassing dat dit mensen zo kon raken, ik kan er alleen maar enorm dankbaar voor zijn.

De plaat kreeg de naam ‘The World Keeps Spinning, Without Being Noticed’, een verwijzing naar een gedicht van Menno Wigman. Wat wilden jullie daarmee zeggen?

Gwenny: “De aarde draait. Maar niemand die het ziet.” zijn de slotzinnen van het gedicht ‘de tijd rijdt auto’ van Menno Wigman. Menno Wigman overleed op 1 februari 2018, precies twee jaar voor de opening van deze fototentoonstelling. Het is een soort eerbetoon. (Gebroken) mensenlevens, voyeurisme, anonieme stedelijkheid en apocalyptische desolaatheid zijn thema’s die in het oeuvre van Wigman te lezen zijn, maar die ook in de film en de foto’s weerklinken. Normaliter ging Roland Jooris, een fantastische man en dichter, op de finissage poëzie voordragen. Maar ook dat moest veiligheidshalve geschrapt worden.

Gwenny, we kennen je ook nog als toetseniste van het dark electro project Mildreda van Jan Dewulf. Ik ga er van uit dat dit project momenteel stilligt. Je maakte onlangs wel nog een mooie video voor het gothic rock project van Dewulf, Your Life On Hold. Heb je nog muzikale projecten in petto?

Gwenny: Jan is nu vooral actief met Your Life On Hold, maar niet uitsluitend. Soms komt er ambient uit zijn vingers, soms gothic rock, soms dark electro. Mildreda is alleszins niet in de schuif beland. Er zouden releases op stapel staan voor Mildreda en Mildred in Oblivion.

Ik heb inderdaad ook beelden gemaakt, onder meer voor de videoclip van Nowhere Train van Your Life On Hold. Alles wat me drijft om na te denken in en over beelden, in een inspirerende context, grijp ik aan. Die verbondenheid met muziek koester ik.

Gwenny en Yves, ook jullie project heeft te lijden gehad onder de gevolgen van de coronapandemie. Het oorspronkelijke concert van Psy’Aviah op de tentoonstelling in maart kon niet doorgaan, en op de tentoonstelling werd het aantal bezoekers beperkt. Later kreeg het een herkansing in september. Hoe zijn jullie daarmee omgegaan?

Yves: Met gemengde gevoelens - we konden niet aanwezig zijn en zelfs september was onzeker wat toegelaten mogelijkheden betreft. Marieke Lightband en Ben Van de Cruys, mijn livemuzikanten, hebben enorm hard werk geleverd - we repeteerden namelijk voor normale liveshows (we hebben er uiteindelijk slechts twee kunnen doen in Umea en in Antwerpen voor "Soul Searching"), maar anderzijds waren we parallel ook aan het repeteren voor deze semi-akoestische set. Spijtig dat we dat niet konden tonen of uitvoeren - hopelijk komt dat er ooit nog wel van. Het is ook waarom er in de film toch twee songs zitten omdat we op die manier "virtueel" er bij konden zijn.

Gwenny: Het was zoeken in een tijd die -zeker in maart- nog erg onduidelijke gedaanten aannam. Eerst dacht ik nog dat enkele maanden later alles weer bij het oude zou zijn, maar dat bleek naïef. Uiteindelijk was de finissage minimalistisch, georganiseerd in tijdslots met beperkt aantal bezoekers, maar toch werd het iets moois waar de film en soundtrack centraal stonden. Uit teleurstellingen of crisissen borrelen soms creatieve ideeën op, we hebben er het beste van gemaakt. En de release van de muziek via Alfa Matrix en de positieve reacties hierop zijn een mooie wending.

Hoe kijken jullie terug op deze samenwerking? Is het voor herhaling vatbaar?

Yves: Never say never, ik heb enkel maar goeie herinneringen hieraan. Maar ik denk dat het voor volgende tentoonstellingen van Gwenny misschien interessanter is om dan met iemand anders samen te werken, maar je kan een andere soort samenwerking nooit uitsluiten natuurlijk. Verder heb ik vroeger al ondersteunend muziek geschreven voor theater (bvb The Picture of Dorian Gray, Village) en film/series (JUNK LOVE, De Ridder): dit blijft dus wel iets waar ik veel interesse in heb en wens uit te breiden omdat ik daar een andere kant kan tonen, en meer werken in functie van het grotere geheel in plaats van het geheel zelf te doen.

Gwenny: De samenwerking was erg stimulerend en reikte verder dan ik oorspronkelijk had kunnen denken. We zullen elkaar vast nog vinden in de toekomst.

Bekijk hier de volledige film van 'The Earth Keeps Spinning, Without Being Noticed'

Beluister of download hier de soundtrack 'The Earth Keeps Spinning, Without Being Noticed'

Psy'Aviah

GNY Photography