We missen niet graag concerten van Porta Nigra, een concertorganisatie uit Aarschot die graag verrast met originele affiches waarbij genres als new wave, gothic en electro uitgebreid aan bod komen. In het bijzonder houden we van hun herfstedities, die vaak focussen op industrial en neofolk, genres die elders niet zoveel kansen krijgen. Op 22 en 23 november ging het jaarlijkse tweedaagse festival door in De Klinker, en dat is ons alweer uitzonderlijk goed bevallen. We starten op vrijdagavond rond 17 uur met een lokale act uit Diest, niet zo ver van Aarschot.

Art of Empathy is het project van een man die wat ongelukkig de naam Jef Janssen heeft meegekregen, maar die dat goedmaakt door uitzonderlijk mooie muziek te schrijven. Live optreden heeft Art of Empathy nog niet veel gedaan, om niet te zeggen dat dit slechts zijn tweede optreden is, na een optreden in Duitsland een maand geleden. Jef heeft wel dé oplossing gevonden om begeleidende muzikanten te vinden. Hij vraagt gewoon aan zijn nog erg jonge dochters om met hem mee te spelen. We vinden Jefs studio-opnames geweldig, en de vraag was in hoeverre hij het geluid van Art of Empathy live zou kunnen vertalen. Dat vergt wat technische aanpassingen, en in het begin was het geluid niet goed afgestemd, wat toch een belangrijke voorwaarde is als je voornamelijk live speelt en zelfs driestemmig wilt zingen. Maar gaandeweg klaart het geluid op, en komen de complexe composities van Art of Empathy volledig tot hun recht. De twee dochters spelen toetsen en leveren hemelse koorpartijen, naast occasionele percussie en melodica, terwijl een drummer ervoor zorgt dat iedereen strak in de maat blijft. Dus ja, dit was een succesvol optreden en wij raden Jef Janssen aan om te blijven optreden.

Ordo Rosarius Equilibrio is ongetwijfeld de groep die het vaakst op Porta Nigra gespeeld heeft. Ik denk dat ze hier ongeveer elk jaar op het podium staan. Deze keer is de groep slechts een duo van meesterbrein Tomas Pettersson en vrouwlief Rose-Marie Larsen. De muziek is volledig vooraf opgenomen, op een eenzame cymbaal- of drumslag na, en werd gereduceerd tot het elektronische minimum. Daarop reciteert het duo zijn apocalyptisch-decadente teksten, met pittige erotische films op de achtergrond. Ze spelen bekende nummers als ‘Imbecile, My Idiot Lover’, ‘Vision Libertine’, ‘A World Not So Beautiful’ en ‘A Song 4 Hate and Devotion’, maar ook wat nieuwere nummers die volgend jaar zouden moeten verschijnen op een volgende plaat, en die goed ontvangen worden door een publiek dat vooral gefascineerd is door de video's. De set eindigt met ‘Let’s Play (Two Girls And a Goat)’, waarvan de alweer pittige clip verbannen werd van YouTube en Facebook.

Grendel komt uit Nederland en is sinds 1997 de groep van Jos Tucker, die thans begeleid wordt door Kuro Andrews op toetsen, de bijzonder vriendelijke en goed ogende zanger van de Britse electrometalgroep Kuro. Grendel opent meteen met een politiek statement, want aan het eind van het openingsnummer ‘Flux’ heft Tucker zijn vuist in de lucht met de woorden ‘Slava Ukraini! Free Palestine! Down With Imperialism!’ En dan maakt hij het publiek duidelijk dat dit een old school set zal worden. Dat betekent echter niet wat je op het eerste zicht zou denken, namelijk dat Tucker vooral zijn oudere nummers zou spelen. Neen, het gaat om een set van old school ebm, met een lawine aan dreunende beats die een ontlading voor woede en frustratie moeten zijn, en die woede – dat hebt u intussen begrepen – is gericht tegen al wat onrecht veroorzaakt in de ogen van Tucker. Het is blijkbaar ook al bijna vijftien jaar geleden dat Grendel nog in België speelde, en het is een glorieuze terugkeer die het publiek erg gesmaakt heeft.

Kirlian Camera is een groep die al lang meegaat in de scene. De groep ontstond in 1979 uit het bedorven brein van Angelo Bergamini, en evolueerde aanvankelijk van synthpop naar meer experimentele elektronische new wave. Maar vanaf 2000 sloeg de groep een andere richting in, verpersoonlijkt door de nieuwe zangeres Elena Fossi. Dat het fotomodel Fossi de groep een niet onaantrekkelijke smoel gaf, was mooi meegenomen, maar de muziek werd ook echt hitgevoelig, om niet te zeggen volledig poppy. Het succes groeide, en het is niet meer dan terecht dat de Italianen hier vanavond mogen afsluiten.

De groep betreedt het podium nog steeds met bivakmutsen, een traditie uit tijden dat er steeds een zweem van controverse rond Kirlian Camera hing, inclusief volledig onterechte verdenkingen van racistische en fascistische sympathieën. Maar de bivakmutsen gaan snel uit, en Elena Fossi is gewoon haar elegante zelf, gezegend met een sterke stem en een straffe podiumpersoonlijkheid. Bergamini ziet er dan weer uit als een poolreiziger, met een lange baard, een dikke bontmuts en bontmantel, en een grote reflecterende zonnebril.

Het optreden begint met wat nummers van de gloednieuwe plaat ‘Radio Signals For The Dying’, een plaat waarover collega Kurt Ingels terecht schreef: ‘een typerend album voor deze Italianen, die hun eigenzinnige melancholische en soms sensuele pop combineren met een soort fijne avant-garde waarbij eigentijds experiment niet wordt geschuwd.’ Maar we krijgen gelukkig meer. ‘Heilige Regen’ komt zowaar van het zeer duistere nevenproject Stalingrad Valkyrie, en ‘Heldenplatz’ is een hit uit de jaren 80. En uiteraard sluit Kirlian Camera af met een resem hits, waaronder onsterfelijke nummers als ‘Nightglory’ en – na heel even van het podium verdwenen te zijn – ‘Eclipse’.

De eerste avond is voorbij, en wij zijn mensen die dan snel gaan slapen om er de volgende dag weer vroeg bij te zijn. En zo schakelen we vlot over van de vrijdag op de zaterdag.

We zijn blij Liquid Trauma live aan het werk te kunnen zien. Er wordt immers gefluisterd dat dit misschien het laatste optreden zal zijn van de twee Peters: Peter De Koning van TraumaSutra en Peter Van Bogaert van Liquid G. Beide heren sukkelen wat met hun gezondheid, maar het is nog te vroeg om hun doodsbericht te schrijven. Wie de Peters kent, zal wellicht uit eigen beweging al besluiten dat de symbiose tussen beiden een mix van experiment, noise en ebm moet opleveren. Er zijn in het begin wat geluidsproblemen, waardoor de ruis, het gepiep, geknars, gezoem, geschuur en ander kabaal niet helemaal klinken zoals het hoort. Gelukkig klaart alles snel op en worden we meegetrokken in een warme brei aan tegendraadse geluiden, af en toe vergezeld van hels gedreun en zelfs van de Nederlandstalige zang van De Koning, of van gescandeer door Van Bogaert. Wij zijn hier aanwezig omdat we houden van muziek die buiten de lijntjes kleurt. Daarom houden we van Porta Nigra, en daarom houden we ook van Liquid Trauma.

Het eerste wat opviel toen we vanavond de zaal binnenwandelden, was de uitgebreide stand van HANDS. Het Duitse industrial cultlabel trekt natuurlijk een speciaal soort publiek aan, dat zijn vingers zou moeten aflikken bij de affiche van vandaag. Ook HANDS-opperhoofd Udo Wiessmann, de man achter onder andere Winterkälte, is hier trouwens aanwezig. De volgende act is een HANDS-project dat nog wat bekender mag en zal worden. Monya is een Poolse die thans in Berlijn woont en van daaruit de wereld tracht te veroveren met repetitief maar vernuftig geconstrueerd gedreun. Toegegeven, visueel is een show met een dame achter een computer en mengtafels niet zo boeiend, hoezeer Monya ook tracht te dansen terwijl ze aan knopjes draait en duwt, maar de muziek is wel heerlijk hypnotiserend en bereikt dus het beoogde effect.

Er bestaat nog een tweede cultlabel in de powernoise industrial, en dat is Ant-Zen. Synapscape was al vrij snel na zijn oprichting in 1994 het paradepaardje van dit label. Synapscape zijn twee Duitsers, Philipp Münch en Tim Kniep, die er een sport van maken om veelgelaagde ritmische constructies te maken, met zware basbeats maar ook veelvuldige breakbeats, die zelfs de eer hadden om een eigen muziekstijl te worden: rhythmic noise. Ook hier zien we vooral twee mannen bewegen achter mengtafels, maar er hoort wel met tonnen vocoder vervormde livezang bij. Het publiek is in de wolken met dit optreden, maar omgekeerd blijkt ook Synapscape bijzonder opgetogen om hier een enthousiast luisterend oor te krijgen.

We zijn al langer fan van het Franse duo Potochkine, en dat zijn we des te meer daar er eindelijk wat meer te zien zal zijn op het podium. Oké, Hugo, verantwoordelijk voor de muziek, is nog steeds iemand die achter een mengtafel meedanst op de beats, soms zelfs heel hevig, maar vooral zangeres Pauline is zeer theatraal in het fluisteren, reciteren, neuriën, declameren en krijsen van haar existentiële teksten. Daarbij danst ze ook nog eens heel expressief, al is het me niet helemaal duidelijk of haar angstvallig van en naar de microfoon kijken bij aanvang van het optreden een stuk toneel is, of het gevolg is van problemen met de techniek. Hoe dan ook zit er nog geen sleet op de formule van Potochkine, en krijgen zij ook hier het publiek vlotjes aan het dansen.

Sommige mensen weten monotoon gedreun tot grote kunst te verheffen, en een van die mensen is Andreas Davids. Davids begon in 1998 ballistische beats op de wereld af te vuren onder de naam Xotox, en hij wordt intussen al een aantal jaren live bijgestaan door een dame waar ik met de beste wil geen naam van kan vinden. Ook deze industrialstijl moest een naam krijgen, en dat werd Rhythm ’n’ Noise, in navolging van onder andere Winterkälte. Xotox slaagt erin tegelijk monotoon en gevarieerd te zijn, door tal van ingenieuze geluiden in zijn muziek te verwerken, en door regelmatig verrassende ritmes te construeren. Sommigen zijn teleurgesteld dat Xotox vooral recenter werk speelt, maar ik vind het alweer heerlijk genieten.

Hoofdact van vanavond is Sonar, en dat zijn ze om verschillende redenen. Uiteraard zijn zowel Eric Van Wonterghem als vooral Dirk Ivens gewoon levende legenden in België, wiens reputatie al teruggaat tot hun samenwerking in Absolute Body Control begin jaren 80. Het duo zou later opgaan in de nog legendarischere industrialpionieren van The Klinik. Na The Klinik kon Dirk roem verwerven met zijn soloproject Dive, terwijl Eric meespeelde in Insekt, dat zowaar als invloed genoemd werd voor het U2-meesterwerk ‘Achtung Baby’, en later solo ging met Monolith.

Sonar zelf zag het levenslicht in 1996 als een samenwerking tussen Dirk Ivens en Patrick Stevens, maar nadat Stevens in 1998 vertrok, werd Van Wonterghem het tweede vaste lid tot op de dag van vandaag. Sonar mag dan al een tiental platen hebben gemaakt, waarvan de laatste ‘Future Cries’ nog in 2023 uitkwam, het is en blijft in de eerste plaats een live-ervaring. Alles is gebaseerd op analoge geluiden, en het resultaat is bedoeld om op uw zenuwen te werken, maar kan mits de juiste ingesteldheid ook leiden tot een ontlading van al dan niet diepgaande frustratie. Let maar even op.

Ook Sonar brengt monotoon gedreun, maar toch klinkt het weer anders dan bij de vorige groepen die we vanavond gehoord hebben. De heren starten met een skelet aan dreunende beats, maar kunnen naar gelieve lagen toevoegen en de nummers eindeloos rekken of net inkorten. Dirk en Eric nemen tegenover elkaar plaats, en lijken in een soort dialoog te gaan waarbij ze elk giftige dreunen en stompen toevoegen aan fascinerende en veelgelaagde hyperkinetische klankconstructies. De variatie aan klanken is immens, van vette baslijnen tot geklik, biepjes en geschuur. Als je over de genese van al die geluiden begint na te denken, dan groeit het vermoeden dat de heren hun inspiratie kunnen halen uit een kartonnen doos of een plastiek zakje, maar ook uit een koffiezetapparaat of een boormachine. Of ben ik nu volledig aan het flippen?

Hoe dan ook was Sonar een prima afsluiter van het festival. Alles welbeschouwd kunnen we opnieuw besluiten dat Porta Nigra staat voor kwaliteit, waarbij er alweer geen enkel slecht optreden was op dit festival. Zeg gerust dat ik heel open van geest ben, maar dit is dan ook een festival voor mensen die open van geest zijn. Ik ben bijzonder opgetogen dat hier plaats is voor minder bekende Belgische groepen als Art of Empathy en Liquid Trauma, maar ik heb ook genoten van grote namen als Kirlian Camera, Ordo Rosarius Equilibrio of Sonar. Kers op de taart was ongetwijfeld Potochkine, dat ik hier al voor de vierde keer live zie, en dat nog steeds overweldigend is. Laat ons dus eindigen waar we begonnen zijn: we missen niet graag concerten van Porta Nigra.